Wat verstaan we onder fusies en overnames?

Van een fusie is sprake als twee voorheen zelfstandige ondernemingen opgaan in een nieuwe organisatie. Als een onderneming opgaat in een andere onderneming is dat eigenlijk een overname, maar die wordt ook vaak "fusie" genoemd.

Waarom fuseren ondernemingen?

De motivaties om te fuseren lopen uiteen. Een veelgehoord argument is dat een onderneming een te kleine schaal heeft om nog zelfstandig te kunnen innoveren. Ook het argument dat een grotere schaal allerlei voordeel oplevert, zoals een betere positie ten opzichte van toeleveranciers, wordt vaak gebruikt.

Valkuilen

Welke valkuilen zien we veel bij fusies en overnames? De belangrijkste is dat de risico's van de fusie worden onderschat, of de voordelen te breed worden uitgemeten. Dat heeft ermee van doen dat het voornemen om te fuseren in veel gevallen een veel minder rationele achtergrond heeft dan de adviesvraag wil doen geloven. Wat zijn veel voorkomende risico's? Bijvoorbeeld grote problemen bij het aan elkaar koppelen van IT-systemen. Of bij het samenwerken van medewerkers. Cultuurverschillen zijn hardnekkig. Een andere bekende valkuil is dat de verdeling van belangrijke functies meer op het iedereen tevreden houden, dan op de benodigde kwaliteiten is gebaseerd. Van alle leidinggevende functies moet dan de helft vervuld worden door onderneming A, en de andere helft door onderneming B.

Aandachtspunten voor de OR

De OR heeft bij een overname of fusie het recht om advies uit te brengen. De belangrijkste vraag die de OR zich daarbij stelt is: lijkt het besluit van de bestuurder mij een wijs besluit? Om die vraag goed te kunnen beantwoorden heeft de OR alle informatie nodig die de bestuurder ook heeft. Voorts is het van belang om goed de kwaliteit van de gebruikte argumentatie te wegen. Is er sprake van goed onderbouwde argumenten en vooruitzichten, of eigenlijk vooral van slogans en luchtspiegelingen? Bijvoorbeeld: "het is in deze snel veranderende wereld een kwestie van eten of gegeten worden"; is een algemene bewering die niets zegt over de specifieke situatie of de wijsheid van het fusiebesluit. Ook is het verstandig als de OR zich afvraagt hoe de fusie-organisatie eruit gaat zien, en welke maatregelen gewenst zijn om de medewerkers daarin mee te nemen.

 Presentatie 

Voor de GOR van een groot concern hield ik een presentatie over fusies en overnames. De gebruikte presentatie vindt u, geanonimiseerd, hier.